معاون وزیر ارتباطات و رییس هیات مدیره شرکت زیرساخت گفت و گویی با روزنامه فناوران اطلاعات درباره فیلترینگ فضای مجازی داشته است که در متن زیر می خوانید:
حمید فتاحی معاون وزیر ارتباطات و رییس هیات مدیره شرکت زیرساخت است. او همچنین از سوی محمد جواد آذری جهرمی ماموریت یافته است تا حمایت های مصوب شورای عالی فضای مجازی از پیام رسان های بومی را در وزارت ارتباطات محقق کند. در 29 دقیقه زمانی که فتاحی برای این گفت وگو اختصاص داد، با درخواست وی، موضوع با توضیحی درباره این که عباسی شاهکوه مدیرعامل شرکت زیرساخت گفته بود «از نامه و تذکرات مرکز ملی فضای مجازی درباره فیلترینگ اطلاعی ندارد» آغاز شد و در حد مجال ما نیز سوالات خود را پرسیدیم.
- درباره گلایه ها و تذکرات مرکز ملی فضای مجازی و اظهار بی اطلاعی مدیرعامل شرکت زیرساخت درباره این موارد قصد توضیح داشتید که بفرمایید. نماینده وزارت ارتباطات در جلسات شورای عالی فضای مجازی و همچنین کمیسیون های مرکز ملی، آقای عباسی نیستند و طبیعی است از همه مواردی هم که در این جلسات مطرح می شود، مطلع نباشند. بنابراین در جهت اصلاح اخبار منتشر شده مبنی بر بی اطلاعی وزارت ارتباطات از این تذکرات، باید توضیح دهم که مواردی در جلسات به طور خاص به وزارت ارتباطات درباره موضوعات مختلفی از جمله مدیریت Gateway اعلام شده و ما هم توضیحات و استدلالات خود را ارایه کرده ایم. - درباره این نکات توضیح بیشتری بدهید. دقیقا شامل چه مواردی می شده است؟ بیش از آن که در جزییات نظری داشته باشند، بحث هایی در کلیات و نحوه عمل وزارت ارتباطات بود. به هر حال تفاوت نظر در نحوه کار وجود دارد و همچنان هم در حال گفت وگو روی این موارد هستیم. - به طور خاص دبیر شورا از عبارت «وزارت ارتباطات فیلترینگ را شل کرده » استفاده کرده است. منظور از این امر چیست؟ ببینید مجری فیلترینگ اصلا ما نیستیم. اپراتورهای مخابراتی که از رگولاتوری پروانه دارند، مدیریت ترافیک را انجام داده و در نتیجه یک فرمانده واحد وجود ندارد. زمانی هم که دستور فیلتر تلگرام از سوی قوه قضاییه به اپراتورها اعلام شد، هر کدام خودشان این دستور را اجرا کردند. - یعنی شرکت زیرساخت یا رگولاتوری درباره نحوه اعمال فیلترینگ سیاست گذاری نمی کند و اپراتورها با هر روشی می توانند دستور را اجرایی کنند؟ براساس ماده 21 جرایم رایانه ای، اپراتور سرویس دهنده لایه دسترسی موظف به اعمال دستورات قضایی است. در این قانون اشاره ای به چند و چون کار نشده یا وظیفه ای متوجه سازمان تنظیم مقررات نشده است. - به نظر می رسد به همین دلیل هم شاهد اختلال در اینترنت هستیم. اگر شرکت زیرساخت به موضوع ورود کرده برای ایجاد هماهنگی در این حوزه است تا از این اختلالات جلوگیری کند و ورود ما از باب پیشگیری است. اتفاقا یک سری تلاش ها برای جلوگیری از اختلال در اینترنت سبب بروز اختلاف نظرهایی با مرکز ملی فضای مجازی شده است. - ولی در عمل برخی کسب و کارهای اینترنتی از اختلالات اینترنتی گلایه دارند که هنوز اختلالاتی وجود دارد. ببینید الان شبکه در وضعیت مطلوبی قرار دارد. ما هم ایمیل help@tic.ir را اعلام کرده ایم تا اگر اختلالی به وجود آمده اعلام کنند. حتی این توضیح را بدهم که ما قاعدتا باید پاسخگوی سرویس دهندگان لایه اول باشیم ولی این ایمیل را اعلام عمومی کرده ایم تا کاربران در لایه دوم هم با ما در ارتباط باشند و اگر اختلالی به وجود می آید را شناسایی کنیم. تا امروز هم هر مورد اختلالی پیش آمده، به اپراتورهای لایه دسترسی اعلام کرده ایم تا مشکلات حل شود. بخشی از گلایه های مرکز ملی هم از همین جا نشات می گیرد که اپراتورها در اعمال فیلترینگ، آنچه مدنظرشان بوده انجام نشده است ودر این خصوص مصداق های فنی وجود دارد. با این حال مهم ترین اصل مدنظر ما این است که هیچ سرویسی و هیچ کاربری دچار اختلال نشود. در این راه هم هرگاه کسب و کاری به ما مشکلی را اعلام کرده، تیمی با سرعت تشکیل شده و در کمتر از یک روز موضوع بررسی و حل شده است. البته همیشه مشکل از شبکه داخلی نیست و در مواردی اینترنت بین الملل دچار اختلال می شود. برای نمونه چند شب پیش یک لودر در یکی از کشورهای همسایه سبب قطعی یکی از مسیرهای ورودی اینترنت به کشور شد. - الان در چند لایه فیلترینگ انجام می شود؟ فقط در لایه اپراتورها. - یعنی در لایه زیرساخت هیچ فیلترینگی اعمال نمی شود؟ نه فقط در لایه اپراتورهاست. - با توجه به این که می گویید برای جلوگیری از اختلالات زیرساخت به موضوع ورود کرده، اکنون روش فیلترینگ یکسان شده است؟ نه روش ها واحد نشده بلکه برآیندها واحد شده است و به سمتی رفته ایم که اگر فیلترینگ عوارض جانبی داشته است، این موضوع به حداقل برسد. - یک نکته دیگر که کسب و کارها گلایه می کنند این است که وقتی مقام قضایی دستور فیلتر یک کسب و کار اینترنتی را می دهد، دسترسی به این کسب و کار از داخل مرکز داده مسدود می شود. چرا برای حکم فیلترینگ در ایران، دسترسی به یک سایت از خارج ایران هم قطع شود؟ این موارد سیاست گذاری ها و قوانینی است که معمولا در اختیار وزارت ارتباطات نیست. - یک مورد دیگر این که گاهی کاربران ایرانی مقیم خارج می گویند دسترسی شان به یک سایت که در داخل کشور میزبانی می شود قطع شده در حالی که ما در ایران به آن سایت دسترسی داریم. علت این موضوع چیست؟ این موضوعی که شما می گویید کمی عجیب است و معمولا حالت برعکس آن اتفاق می افتد. با این حال دوستان می توانند مورد مشخص را به ما گزارش کنند تا ببینیم مشکل از کدام اپراتور یا دیتاسنتر است. مثلا ممکن است یک دیتاسنتر به هر دلیلی اتصالش به اینترنت بین الملل قطع شده اما همچنان به IXP متصل باشد. نباید این اشکالات را به کل شبکه تعمیم داد. - با مدیران پیام رسان ها که صحبت می کنیم، می گویند وزارت ارتباطات ما را سرکار گذاشت تا تلگرام طلایی و هات گرام رشد کند. دفاع شما دربرابر این نظر چیست؟ اصلا چنین چیزی نیست. همین الان می توانم با تک تک مدیران پیام رسان ها تماس بگیرم و هرکدام بگویند ما چه حمایت هایی از آنها کرده ایم. وزارت ارتباطات هیچ نقشی در شروع و ادامه فعالیت هات گرام و تلگرام طلایی نداشته است. - یعنی حمایت هایی مانند اختصاص سرور و پهنای باند و... انجام نداده اید؟ شما بگویید یک بیت. من حتی فاکتور هزینه هایی که به وزارت ارتباطات برای دریافت خدمات پرداخت کرده اند را نشان دادم. آنها هم یکی از مشتریان خدمات اینترنت است. اکنون گوگل هم که استفاده می کنید از مسیر وزارت ارتباطات می گذرد. آیا ما باید بگوییم روتر سرویس دهنده گوگل در فلان اتاق وزارت فاوا است؟ ما فضای Collocation در اختیار شرکت های مختلف می گذاریم. شرکت های مختلفی با ما قرارداد دارند و تلگرام طلایی و هات گرام نیز با یکی از این شرکت ها قرارداد بسته اند و بخشی از دیتاسنترهای این دو اپلیکیشن در این فضای Collocation است. - شخصا از چه زمانی متوجه شدید که این دو اپلیکیشن می خواهند تبدیل به یک پیام رسان مستقل شوند؟ این ایده از زمانی به وجود آمد که توانستند کاربر زیادی جذب کنند. یعنی حدود سه ماه پیش. - پس در برنامه مرکز ملی فضای مجازی از ابتدا چنین موضوعی وجود نداشت؟ نه. فقط قرار بود در دوران گذار و برای کاهش فشار انسداد تلگرام این دو فعال باشند. - نگرانی امنیتی در خصوص این دو نسخه ندارید؟ در دی ماه 96 مرکز ماهر بیانیه ای منتشر کرد و توضیح داد که دسترسی از طریق نسخه های واسط به هر سرویسی به ویژه تلگرام، از امنیت کمتری نسبت به دسترسی مستقیم به سرویس برخوردار است. - آیا با توجه به مسوولیت های مرکز ماهر، تذکر در حد یک بیانیه کافی است؟ بله. ببینید در دنیا بسیاری از اپلیکیشن های معروف این امکان را به وجود آورده اند که نسخه های Client به آنها متصل شده و خدمات دهند. اتفاقا این نسخه های واسط سرویس های دیگری مانند سرویس های مالی نیز اضافه می کنند و با ایجاد ارزش افزوده، خیلی هم پرطرفدار هستند. اما این طور نیست که نسخه واسط اصولا ناامن باشد چون خود سرویس دهنده هم تدابیری را برای اتصال کاربران اندیشیده است. - کارشناسان امنیتی می گویند این که کاربر تلگرام تبدیل به کاربر یک پیام رسان داخلی شوند، حریم شخصی کاربران را به مخاطره می اندازد. نظر شما چیست؟ هات گرام و تلگرام طلایی User Policy دارند، دسترسی ها را به طور شفاف اعلام کرده و حتی یک بات هم برای این کار طراحی کرده اند. از اول هم هدف این نبوده که این دو به عنوان پیام رسان مستقل کار کنند و سیاست گذاری ها هم در مرکز ملی فضای مجازی انجام می شود. حالا این که چرا برخی آقایان موضوع را به این سمت می آورند نمی دانم. اتفاقا در بحث پیام رسان های داخلی ما حتی فراتر از وظایف مان عمل کرده و نسبت به دستگاه های دیگر، بیشترین کمک را به آنها کرده ایم. اگر هم تعداد کاربران این پیام رسان ها از 5/1 میلیون کاربر در دی پارسال به 15 میلیون کاربر رجیستر شده رسیده، به خاطر همین کمک هاست. - 15 میلیون کاربر که می گویید همه فعال بوده و کاربر یکتا هستند؟ نه در مجموع 8 تا 10 میلیون کاربر و ممکن است یک نفر در چند پیام رسان عضو شده باشد. - به عنوان آخرین سوال، اگر به عنوان یک کاربر از شما بپرسم به نظر شما امنیت داده ه ایم در تلگرام طلایی و هات گرام حفظ می شود، پاسخ شما چیست؟ صد در صد باید حفظ شود. - خیلی سیاستمدارانه شد. حریم خصوصی خط قرمز ما است. مقام معظم رهبری هم در این خصوص فتوا داده اند و رعایت حریم خصوصی از نظر ایشان بدون قید و شرط است. اما فضای روانی باید درست شود و اقناع کاربر وظیفه وزارت ارتباطات نیست. ما پیش از فیلتر تلگرام هم بسیار مصر بودیم که باید افکار عمومی را ابتدا اقناع کنید و به ضرب و زور نمی شود. همین الان سرویس های ویدئویی یا مارکت های در ایران با تعداد کاربر 40 میلیونی هستند، شما مطمئن باشید اگر سیگنالی بیاید که اطلاعات مردم را می دزدند، این ها هم کاربرانشان از دست می دهند.
